เงินโบนัส คืออะไร ?

โบนัส คือ การจ่ายให้กับพนักงานนอกเหนือจากเงินเดือนพื้นฐานซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของค่าจ้างหรือเงินเดือน ในขณะที่เงินเดือนพื้นฐานมักจะเป็นจำนวนเงินที่แน่นอนต่อเดือน

การจ่ายโบนัสมักจะแตกต่างกันไปตามเกณฑ์ที่ทราบ เช่น ผลประกอบการประจำปี หรือจำนวนลูกค้าสุทธิที่เพิ่มขึ้น หรือมูลค่าปัจจุบันของหุ้นของบริษัทมหาชน

ดังนั้นการจ่ายโบนัสสามารถทำหน้าที่เป็นสิ่งจูงใจ และเป็นสิ่งที่ดึงดูดความสนใจ ของพนักงาน บุคลากร ภายในองค์กร ที่มองเห็นต่อสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อความสำเร็จทางเศรษฐกิจของบริษัท รวมถึงตัวของพนักงานเองด้วย

โบนัสไม่ใช่เงินที่กฎกำหนดให้นายจ้างต้องจ่ายให้ลูกจ้าง นายจ้างจะจ่ายหรือไม่จ่ายโบนัสให้กับพนักงานก็ได้ไม่ผิดกฎหมาย เพราะแต่ละองค์กรอาจจะมีเหตุผลในการไม่จ่าย เช่น ผลผระกอบการไม่เป็นไปตามเป้า บริษัทขาดทุน เป็นต้น

กรณีที่ต้องจ่ายโบนัสให้ลูกจ้างเสมอ ถึงแม่ว่าบริษัทจะขาดทุน เช่น สัญญาว่าจ้างระหว่างนายจ้างกับลูกจ้าง มีการเจรจาต่อรองกันก่อนที่จะทำสัญญาจ้างว่านายจ้างจะต้องจ่ายโบนัสให้กับลูกจ้างอย่างแน่นอนทุกปี

เงินโบนัสต้องมีสภาพการเป็นพนักงานจนถึงวันกำหนดจ่าย ออกก่อนไม่มีสิทธิได้รับ(ตามกฎหมาย)

เงินโบนัส จำเป็นต้องจ่ายหรือไม่ ?

แต่หากบริษัทหรือองค์กรมีข้อกำหนด เงื่อนไขที่ระบุไว้ในสัญญา นโยบายของบริษัท หรือกฎหมายที่ใช้บังคับแล้ว ก็จำเป็นต้องทำตามเงื่อนไขที่ได้ระบุไว้ในสัญญา หรือตามข้อกำหนดที่ได้กำหนดไว้ด้วย ยกตัวอย่างเช่น

สัญญาการจ้างงาน : ถ้าในสัญญาการจ้างงานระบุไว้ว่าพนักงานจะได้รับเงินโบนัสในบางเงื่อนไขหรือกรณีที่เป็นไปตามผลงาน เมื่อเงื่อนไขเหล่านี้ได้รับการปฏิบัติและสอดคล้องกับสัญญา บริษัทจะต้องจ่ายเงินโบนัสตามที่ระบุไว้ในสัญญา

นโยบายของบริษัท : บริษัทอาจมีนโยบายเกี่ยวกับเงินโบนัสที่จัดทำขึ้นเพื่อระบุเงื่อนไขและวิธีการจ่ายโบนัส พนักงานควรทราบและเข้าใจนโยบายนี้ และบริษัทจะต้องปฏิบัติตามนโยบายที่ตั้งไว้เว้นแต่กรณีที่มีข้อยกเว้นที่ระบุไว้ในนโยบาย

ดังนั้น การจ่ายเงินโบนัสขึ้นอยู่กับตัวแปรหลายอย่าง รวมถึงสัญญาการจ้างงานและนโยบายของบริษัท การที่เงินโบนัสจะจ่ายหรือไม่จ่ายขึ้นอยู่กับการปฏิบัติตามเงื่อนไขและข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องในแต่ละกรณีนั่นเอง

แต่สำหรับมุมมองของพนักงานแล้ว การจ่ายเงินโบนัสเป็นสิ่งที่เหล่ามนุษย์เงินเดือนเฝ้ารอกันตลอดเวลาการทำงานหนักมาทั้งปี จึงทำให้การจ่ายเงินโบนัสสามารถเป็นสิ่งจูงใจ เพื่อเพิ่มกำลังใจให้กับพนักงานได้

ภาษีโบนัสพนักงานและคณะกรรมการ

ในหลายบริษัทได้มีการพิจารณาจ่ายโบนัสให้แก่พนักงานและคณะกรรมการบริษัท หากเป็นโบนัสที่มีข้อกำหนดไว้เป็นการแน่นอนว่าต้องจ่าย มิใช่กรณีที่กำหนดจ่ายจากกำไรสุทธิหรือกำไรขั้นต้นที่ได้เมื่อสิ้นรอบระยะเวลาบัญชีอันเป็นข้อกำหนดพิเศษ ซึ่งในทางภาษีเงินได้นิติบุคคลที่ไม่ยอมให้นำไปถือเป็นรายจ่ายในการคำนวณกำไรสุทธิเพื่อเสียภาษีเงินได้นิติบุคคล ตามมาตรา 65 ตรี (19) แห่งประมวลรัษฎากร บริษัทฯ ก็ย่อมนำโบนัสที่จ่ายไปถือเป็นรายจ่ายในทางภาษีอากรได้

รูปแบบการจ่ายเงินโบนัส

โบนัสประจำปี (Annual Bonus)

โบนัสที่บริษัทหรือองค์กรจ่ายให้พนักงานในสิ้นปีหรือระยะเวลาที่กำหนด โดยมักจะขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพการทำงานของพนักงานและประสิทธิผลทางธุรกิจของบริษัท

โบนัสการทำงานดี (Performance Bonus)

เป็นโบนัสที่จ่ายให้กับพนักงานที่ทำงานดีเกินความคาดหวัง โดยมักจะคำนึงถึงผลงานและคุณลักษณะการทำงานของพนักงาน

โบนัสการประสานงาน (Team Bonus)

โบนัสที่เกี่ยวข้องกับการทำงานร่วมกับทีม โดยมักจะมอบให้ทีมหรือกลุ่มงานที่มีผลงานดี

โบนัสความสมัครใจ (Retention Bonus)

โบนัสที่มุ่งเน้นให้พนักงานอยู่ในบริษัทหรือองค์กรต่อไปโดยช่วยในการรักษาความเชี่ยวชาญหรือประสบการณ์ของพนักงาน

โบนัสเนื้อหางานพิเศษ (Special Project Bonus)

เมื่อพนักงานทำโปรเจกต์หรืองานพิเศษที่เกี่ยวข้องกับบริษัท โบนัสนี้อาจจะมอบให้ในโอกาสพิเศษ

โบนัสการสร้างรายได้ (Revenue Bonus)

โบนัสที่เชื่อมโยงกับยอดขายหรือรายได้ที่พนักงานสร้างขึ้น

โบนัสการส่งเสริม (Incentive Bonus)

โบนัสที่มอบให้เพื่อประสิทธิภาพการทำงานเพิ่มขึ้น เช่น โบนัสสำหรับการซื้อขายสินค้าหรือบริการในบริษัท

โบนัสการเสนอแนะ (Referral Bonus)

โบนัสที่มอบให้พนักงานที่แนะนำคนอื่นมาทำงานในบริษัท

การได้รับเงินโบนัสอาจจำเป็นต้องคำนึงถึงเงื่อนไขและข้อกำหนดที่ระบุไว้ในสัญญาหรือนโยบายของบริษัท เพราะเงินโบนัส มักจะมีการหักภาษีและค่าประกันสังคมตามกฎหมายด้วย

จะใช้อะไรเป็นเกณฑ์ “จ่ายโบนัส” แทนผลกำไรดี?

คำตอบคือควรจะวัดจากผลการดำเนินงานหรือเกณฑ์อื่นๆ ที่ไม่ใช่กำไร ซึ่งตรงนี้ฝ่ายทรัพยากรบุคคลของบริษัทอาจจะทำระเบียบแจ้งพนักงานไว้ตั้งแต่แรกที่เข้ามาเริ่มงาน เช่น พนักงานขาย ทางบริษัทอาจจะมีการตั้งยอดจำนวนชิ้นงานที่พนักงานควรจะต้องทำได้ ถ้าพนักงานขายได้ 200 ชิ้น เกินจากเป้าที่วางไว้ 100 ชิ้น ก็สามารถเอามาประเมินการจ่ายโบนัสให้พนักงานหนึ่งเดือน เป็นต้น หรือหากจะหักโบนัส ก็พิจารณาจากการเข้างาน หากมาสาย ลาหยุด มากเกินเกณฑ์ที่กำหนด ก็อาจจะมีการหักโบนัสที่จะให้ เช่น จากหนึ่งเดือนเหลือเพียงครึ่งเดือน เป็นต้น

ส่วนบริษัทจะต้องมีกำไรเท่าไร ถึงควรจะจ่ายโบนัสให้พนักงาน อันนี้ก็ขึ้นอยู่กับใจของเจ้าของธุรกิจเลยว่า กำไรในปีนั้นพอเพียงต่อตัวคุณแล้วหรือยัง ถ้าแฮปปี้ที่จะจ่ายก็จ่ายเลย หรืออาจจะมีการให้โบนัสพนักงานในรูปแบบอื่นๆ ก็แล้วแต่ลักษณะของธุรกิจนั้นๆ

การทำลายอุปสรรคของ Bonus

การจ่ายโบนัสคือค่าตอบแทนที่มากกว่าและสูงกว่าจำนวนเงินเดือนพื้นฐานหรืออัตราเงินที่จ่ายเป็นรายชั่วโมง จำนวนเงินพื้นฐานของค่าตอบแทนจะถูกระบุไว้ในข้อเสนองาน ในแฟ้มข้อมูลพนักงานหรือในสัญญา การจ่ายโบนัสอาจหมายถึงความสำเร็จตัวบ่งชี้ที่สำคัญหลายอย่างซึ่งขึ้นอยู่กับบริษัท แต่มันมักเกี่ยวข้องโดยตรงกับรายได้ของธุรกิจตลอดปีงบประมาณ โดยปกติบริษัทจะแจ้งให้พนักงานทราบล่วงหน้าว่าพวกเขาจะได้รับโบนัสหรือไม่

ข้อดีของการจ่ายเงินโบนัสให้พนักงาน

เป็นส่วนตอบแทนเพิ่มเติม : การรับเงินโบนัสช่วยเพิ่มรายได้ของพนักงานเหนือเงินเดือนหรือรายได้ปกติ ซึ่งสามารถช่วยเพิ่มความมั่นใจในเรื่องการเงินและช่วยให้พนักงานมีโอกาสมีชีวิตที่มีคุณภาพมากขึ้น

ส่งเสริมการทำงานดี : การมอบเงินโบนัสเป็นวิธีที่บริษัทสามารถส่งเสริมพนักงานให้ทำงานดีและมุ่งสู่ผลงานที่ดีขึ้น เนื่องจากพนักงานมักจะพยายามทำงานเพิ่มเติมเมื่อมีโอกาสได้รับเงินโบนัส

เพิ่มความพึงพอใจ : การได้รับเงินโบนัสที่ตรงตามผลงานหรือความสำเร็จที่ได้ทำไปแล้วช่วยเสริมความพึงพอใจของพนักงานในการทำงานและบริษัท นี่อาจช่วยให้พนักงานมีสุขภาพจิตที่ดีขึ้น

ช่วยรักษาพนักงาน : การจ่ายเงินโบนัสอาจช่วยในการรักษาพนักงานที่มีความสามารถและประสบการณ์มากๆ โดยลดความเสี่ยงที่พนักงานจะออกจากบริษัทไปทำงานในบริษัทคู่แรก

สร้างแรงจูงใจพนักงาน : การมีโอกาสในการได้รับเงินโบนัสสามารถทำให้พนักงานมีแรงจูงใจในการทำงานอย่างเสมอ และพร้อมที่จะพยายามทำงานให้ดียิ่งขึ้น

ได้ประสิทธิภาพในการทำงาน : เงินโบนัสอาจเป็นสัญญาลักษณะเป้าหมายที่ช่วยให้พนักงานมุ่งเน้นที่การทำงานและผลการทำงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งส่งผลให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น

เพิ่มความเชื่อมั่นในบริษัท : การมอบเงินโบนัสตามความสมารถและผลงานของพนักงานช่วยสร้างความเชื่อมั่นในบริษัทและรู้สึกว่าพวกเขาได้รับการรับรองในการทำงานของตน

สร้างสรรค์และแรงจูงใจในทีมงาน : โบนัสที่มอบให้เป็นรางวัลสำหรับทีมงานที่มีผลงานดีสามารถสร้างความสร้างสรรค์และแรงจูงใจในทีมงาน ทำให้ทีมงานทำงานร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

โบนัสเป็นดั่งแรงจูงใจ

โบนัสให้แก่พนักงานเพื่อเพิ่มแรงจูงใจและประสิทธิภาพการทำงานของพวกเขา ได้แก่ sign-on bonus, bonus referral และ retention bonuses

Sign-on bonus หรือ signing bonus เป็นผลรวมของเงินที่บริษัทเสนอให้กับพนักงานที่คาดหวังไว้เพื่อเป็นแรงจูงใจในการเข้าร่วมบริษัท ชื่อของโบนัสมาจากข้อเท็จจริงที่ว่าสัญญาการจ้างงานต้องลงนามกับเงื่อนไขที่ตกลงกันไว้ระหว่างคู่สัญญาก่อนที่เงินโบนัสจะถูกจ่ายให้กับพนักงานใหม่ โบนัสเหล่านี้มักจะเสนอให้เฉพาะตำแหน่งผู้บริหารระดับกลางและระดับสูงเท่านั้นซึ่งเป็นวิธีการที่ทำให้ค่าตอบแทนดูน่าสนใจยิ่งขึ้นสำหรับผู้สมัคร Signing bonuses มักใช้ในอาชีพด้านกีฬาและในการรับสมัครผู้สำเร็จการศึกษาเข้าสู่งานแรกของพวกเขา

Referral bonus เป็นส่วนหนึ่งของวิธีการสรรหาบุคลากรภายในที่ใช้กันโดยทั่วไปเพื่อระบุผู้สมัครที่มีศักยภาพจากเครือข่ายทางสังคมของพนักงานที่มีอยู่ บริษัทที่มองหาสมาชิกในทีมที่มีพรสวรรค์มักจะคิดค้นระบบที่เป็นแรงจูงใจโดยทางพนักงานปัจจุบันจะได้รับ referral bonus หากพวกเขาแนะนำผู้สมัครที่ได้รับการว่าจ้างในท้ายที่สุด การสรรหาผู้สมัครโดยใช้การอ้างอิงของพนักงานเป็นที่ยอมรับว่าเป็นวิธีการสรรหาบุคลากรที่มีประสิทธิภาพและคุ้มค่าที่สุดในการจ้างผู้สมัคร

Retention bonus เป็นเครื่องมือจูงใจที่สำคัญที่สุดในรูปแบบของแรงจูงใจทางการเงินที่หลายบริษัทใช้เพื่อรักษาพนักงานไว้ โดยปกติโบนัสนี้จะให้กับพนักงานคนสำคัญซึ่งถือเป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์ทั่วๆไปเพื่อกระตุ้นให้พนักงานแต่ละคนยังคงอยู่ในบริษัทในช่วงระยะเวลาที่เคร่งเครียดหรือเกิด การเปลี่ยนแปลงขององค์กร retention bonus จะมีขึ้นเมื่อเห็นได้ชัดว่าพนักงานตั้งใจจะลาออกจากบริษัท และอาจส่งผลต่อการสูญเสียประสิทธิภาพทางธุรกิจที่ไม่พึงประสงค์ Retention bonuses กำลังเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นในโลกของธุรกิจเนื่องจากบริษัทต่างๆกำลังผ่านการเปลี่ยนแปลงกันมากขึ้น เช่น การควบรวมกิจการ และ การเข้าซื้อกิจการ